Aile Hukuku

17.05.2019 tarihinde güncellendi

Çocukların himayeye alınması

Yorum yapın
[rating_form_total]

Koruyucu Aile ve genel olarak Himaye süreci

Almanya’ da çocukları ile sorun yaşayan ailelerimizin karşılaştıkları zorlukların başlarında Alman Gençlik Dairesi’ nin (Jugendamt) çocuklarını onlardan alıp bir Alman ‘Koruyucu Aile’ lere vermeleri gelmektedir.

Bu konuda yardım isteyen mağdur ailelerimiz Alman ‘Koruyucu Aile’ yerine kendi kültüründen gelen bir ‘Koruyucu Aile’ çocukların verilmesi uygun görülmektedir.

Bu yazımızda ‘Koruyucu Aile’ ve genel olarak Himaye sürecini (Önlemler-Temel Problemler) sizlerle paylaşmak istiyoruz.

1. Koruyucu aile nedir?

Koruyucu aile, çeşitli nedenlerle öz ailesi yanında bakımları bir süre için sağlanamayan çocuklarımızın kendi aile ortamlarında eğitim, bakım ve yetiştirilme sorumluluğunu kısa veya uzun süreli olarak, ücretli veya gönüllü statüde devlet denetiminde paylaşan, hissettikleri toplumsal sorumluluğu gösterebilen uygun aile ya da kişilerdir.

2. Koruyucu aile olmak için nasıl başvurulur?

Almanya’da koruyucu aile adayları, Gençlik Daireleri tarafından Yetenek Test’inden (Eignungsverfahren) geçirilmekteler. Her kentte farklı olarak uygulanan bu testin niteliği genel hatları ile aşağıda sıralanmaktadır:

Gençlik dairesi ile ilk görüşmeyi (Erstgespräch) yapmak için randevu alınmalıdır.

Bu ilk görüşmede, koruyucu aile adaylarına, nasıl koruyucu aile olabilecekleri ve hazırlamaları gereken belgeler hakkında bilgi verilir.

Gerekli belgeler:

a. Başvuru formu (genellikle ilk görüşme esnasında adaylara doldurulmak üzere verilen bir formdur.)

b. Hayat hikayesi tarzında bir özgeçmiş (hem erkek hem de kadın için geçerli)

c. Doğum kayıt örneği

d. Evliler için evlilik cüzdanı örneği

e. İkametgah belgesi

f. İş ve gelir durumunu gösteren belge (Gehaltsnachweise)

g. Adli sicil raporu (Polizeiliches Führungszeugnis)

h. Sağlık raporu (Gesundheitszeugnis).

Koruyucu aile olacak kişilerin çocuğun bakımını, psiko-sosyal gelişimini ve eğitimini etkileyecek ya da çocuğa zarar verecek düzeyde fiziksel engeli, ruhsal rahatsızlığı ve bulaşıcı hastalığının olmadığını gösterir rapor.

Koruyucu ailelere baktıkları her çocuk için yeterli bakım ücreti ödenmektedir. Bu ücret çocuğun yaşına göre belirlenir ve 600,00 Euro´dan başlar.

Engelli çocuklar için bu ödenek iki katına kadar çıkabilmektedir. Çocuğun eğitim masrafları da yine Gençlik Dairesi tarafından karşılanmaktadır.

Dilekçe formlarını ayrıca www.huema.de sayfasından temin edebilirsiniz.

3. Çocukları koruma ve sahip çıkma adına Jugendamt´lara karşı ne gibi yaptırımlar uygulanabiliyor?

Almanya’daki iç hukuk sürecinin tüketilmesi durumunda aileler Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin herhangi bir maddesine aykırı bir durumun bulunması veya bu yönde bir iddianın ileri sürülmesi durumunda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurulabilir.

Bu şekilde çocuklarını geri alabilmiş ailelerimiz vardır.

Kazım Görgülü isimli Türk vatandaşının 2000 yılında başlayan Mahkeme süreci 2004 yılında AİHM’ye kadar uzamış ve AİHM, Almanya’nın Görgülü’ye 15 bin Euro manevi tazminat parası ödemesine karar vermiştir.

Bir çocuğun Alman aileye evlatlık verilerek köklerinden uzaklaştırılmasının insan haklarına aykırı olduğuna hükmeden mahkeme, bunun ancak olağanüstü durumlarda mümkün olabileceğinin altını çizmiştir.

Ayrıca Gençlik Daireleriyle sorun yaşayan ve kendilerine haksızlık yapıldığı kanaatinde olan ailelerin Avrupa Parlamentosu Şikâyet Komisyonu’na da bu yöndeki dilekçelerini ilettikleri görülmektedir.

Bu gibi girişimler Gençlik Dairelerini daha titizlikle çalışmaya, kültürel hassasiyetlere daha iyi eğilmeye teşvik edebilecektir.

4. Çocukların himayeye alınması ve önlemler nelerdir? Yaşanan olumsuzlukların minimize edilmesi için neler yapılmalı?

Türk ve Türk kökenli ailelerde Gençlik Dairelerine karşı güçlü bir önyargı ve korku mevcuttur. Gençlik Dairesi’nin her müdahalesi çocuğun alınması anlamına gelmemektedir.

Ancak, bu korku ailelerimizin Gençlik Daireleriyle iletişimlerini başından etkilemekte ve aleyhlerinde karar alınması ihtimalini de kuvvetlendirmektedir.

Gençlik Daireleriyle sorun yaşayan ailelerimizin, haklarını en iyi şekilde öğrenerek, zaman kaybetmeden Başkonsolosluklarımıza ve avukatlara başvurmaları ve mümkün mertebe Gençlik Daireleri ile iletişim kanallarını koparmamaları önemlidir.

Türk aileleri, ancak son aşamada (çocuğun aileden alınması aşamasında) yardım arayışına girmektedirler.

Oysa ki bu aşamaya gelinmeden soruna daha en başından müdahale edilmesi, diğer bir ifadeyle önleyici tedbirlere ağırlık verilmesi ve ailenin sorunun başlamasını müteakip sosyal yardım/danışmanlık hizmetlerinden faydalanmaları çocukların ailelerden alınmasını önleyebilecektir.

Çocukların ailelerinden alınması için nihai kararı verecek olan Aile Mahkemeleri, bilirkişilerin raporlarına büyük önem vermektedirler. Bu nedenle, bilirkişi raporlarının tarafsızlığı ve kültürlerarası farklılıkları/hassasiyetleri dikkate alması büyük önem taşımaktadır.

Bu bağlamda, bilirkişilerin sayıca az olması eleştiri konusudur. Ayrıca, kültürlerarası yetkinliğe sahip psikiyatri/ruh sağlığı uzmanlarına ihtiyaç bulunmaktadır.

Diğer taraftan, Gençlik Dairelerinde Türk kültürü ve aile yapısını bilen Türk kökenli sosyal hizmet uzmanlarının/danışmanların/pedagogların/psikologların istihdam edilmesi, Türk aile yapısı, örf ve geleneklerinin yeterince bilinmemesinden kaynaklanan sorunlara çözüm olabilecektir.

Bu nedenle, Türk ailelerinin yüksek öğrenim görecek çocuklarını bu alanlara yönlendirmeleri ve bu alanda eğitim almış gençlerimizin de bu görevleri üstlenmeleri büyük önem taşımaktadır.

Türk koruyucu aile sayısının arttırılması da büyük önem arz etmektedir.

Koruyucu aile tespitinde Türk ailelere öncelik verilmesinin çocukların yeni hayatlarına uyum sağlayarak süreci en az sıkıntıyla atlatabilmeleri, ayrıca kültür ve dillerini öğrenmeleri bakımından yararlı olacaktır.

Bunun için de daha çok Türk ailenin koruyucu aile olmak için başvurması ve Türk koruyucu aile sayısının arttırılması çok önemlidir.

5. Himaye sürecinde karşılaşılan temel problemler nelerdir?

a. Çocuğu himaye alma ve bakıcı aileye teslim etme süreçlerindeki problemlerin en önemlisi himaye alınanın hukuki niteliğin geçici bir tedbir ve kriz yönetimi uygulanması olmasına rağmen bir çok olayda bu uygulama sürekli bir husisiyet kazanmaktadır.

Bir çocuk bakıcı aileye verilmesi durumunda, bu tedbirin geçici olmasından dolayı, imkanlar elverdiği andan itibaren sonlandırılmalı ve çocuğa geçici müdahalenin asıl amacı olan gerçek anne babayla çocuğun beraber yaşama imkanı sağlanmalıdır.

Yine uygulanacak bütün tedbirler çocukla ailesini bir araya getirme amacına uygun olmalıdır. AİHM, 08.04.2004 Nr. 11057/02.

Oranlılık ilkesine uygun hareket etmenin tespitinde gerçek ailesinin çocuklarını sürekli olarak kaybedecek korkusuna sevkedecek derecede bakıcılık ilişkisinin süreklilik kazandırmak bir niteliğe bürünmemesi ölçü alınmalıdır. (OLG Hamm NJW RR 1997, 1299)

b. Anne babasıyla sürekli ilişkisinin çocuğun selametinin aslı bir unsuru olduğunu ve gençlik dairelerinin öncelikli görevinin ailesinden uzaklaştırılan çocukla aile arasında yeniden sağlıklı bir bağ oluşturmaya çalışmak olduğu birçok vakada dikkate alınmadığı müşahede edilmiştir.

Bilirkişinin de raporunda ifade ettiği üzere çocuğun anne babasıyla irtibatının devam etmesi çocuğun selametinin bir parçasıdır.

Mahkeme kararında çocuğun anne babasıyla tekrar irtibat sağlamasının neden uygun bir çözüm olmadığını ve çocuğuyla yeniden irtibata geçmesinin reddedilmesinin neden çocuğun selametini korumak için gerekti bir tedbir olduğunu açık bir şekilde ortaya konulmuş olması gerekmektedir.”

c. Bakıcı aile tercihinde çocukların kişisel bağlarının, kültürel ve dini kimliklerinin yeterince gözetilmediği görülmektedir.

Yüksek Eyalet Mahkemesi çocuğun yabancı birisinin yanına verilmesinin annesinin yanında kalmasından daha olumsuz sonuçlar doğurabileceği yönünde hiçbir değerlendirmede bulunmamıştır. Bu şekilde verilen mahkeme kararı yabancı bir çevreye verilen çocuğun şimdiye kadarki çevresini kaybederek çocuğun durumunu daha da ciddileştiri nitelik kazanacaktır.

Çocuğun annesinden koparılmasının ne tür olumsuz etkiler doğuracağını yeterli derecede değerlendirilmesi gerekmektedir.

d. VIII numaralı Sosyal Kanun’un 44. maddesi 8 haftaya kadar olan bakıcılık talebi ve 3. dereceye kadar akrabalar için bakıcı aile olma belgesinden muafiyet tanımasına rağmen bu hüküm uygulamada neredeyse hiç gündeme gelmemektedir.

Ebeveynin anayasal haklarına yapılan en sert müdahale olan velayet hakkının alınması ve çocuğun aileden koparılması halinde çocuğun akrabalarının yanına verilmesi yalnızca çocuk için değil aynı zamanda anne babanın da çocuklarıyla daha yakın ilişkide kalmasını sağlayarak bu sert müdahale için yumuşatıcı bir unsur olacaktır.

Anne babanın çocuklarıyla irtibatlarını devam ettirmelerini mahkemeler kural olarak zarar verici olarak görmemeli ve bunu kolaylaştırıcı ve teşvik edici önlemlere başvurmaları gerekmektedir. (BVerfGE 100,313 )

e. Bakıcı aileye verilen çocuğun ailevi ve kültürel bağlarının devam etmesi hususundaki görevlerini yeterince yerine getirmemekte ve bakıcı aileye verilen çocukların kendi aileleriyle sağlıklı ilişki kurmalarına imkan tanınmamaktadır.

Çocukla ailesi arasındaki akrabalık bağlarının ve duygusal bağların zedelenmemesine dikkat edilmesi ve çocuğun köklerinden kopacak şekilde ailesinden uzaklaştırılması Anayasanın 6. Maddesinin 1. ve 2. fıkralarını ihlal edecektir.

Himayeye alman çocuklar aileleriyle ancak Gençlik Daireleri binalarında ve yalnızca anne babayla ve çok kısa bir zamanla sınırlı olarak görüştürmeleri aile bağlarını temin için yeterli nitelikte değildir.

Avrupa İnsan Hakkın Mahkemesinin kararında ifade ettiği üzere aile yalnızca anne babadan ibaret değildir ve aile bağlan ayda bir gerçekleşecek görüşmelerle sağlanamayacağı için çocukların ailenin diğer fertleriyle de görüşebileceği doğal ortamlarda görüşme imkânına kavuşturulması gerekmektedir (BVerfGE 3189/09 mm 14.07.2010 ve BVerGE 2604/06 vom 18.12.2008)

EMRK madde 8 kapsamında garanti altına alman aile hayatı yalnızca anne babayı değil aynı zamanda nine ve dede gibi yakın akrabalarla olan ilişkileri de kapsamaktadır. Bu şekilde tanımlanan aile bağlamım devamı bakımından ülkelere bu tanıma uygun tedbirler alma mükellefiyeti yükler. (AİHM 13.06.1979)

f. Uzun süreli ayrılıklar çocuğun ailesine ve köklerine yabancılaşmasına sebeb olmakta ve daha sonra çocuğun başka bir kültür dünyasına ait olduğu gerekçesiyle ailelerine geri verilmemektedir. Anne babanın çocuğuyla irtibat hakkı anayasanın 6/2 maddesinin teminatı altındadır.

Bu ilişki, ebeveyne çocuğun kişisel ve ruhsal gelişimini takip etme ve akrabalık bağlarının devamının sağlanarak çocuğun köklerindin kopmamasına ve her iki tarafın karşılıklı sevgi ihtiyaçlarının karşılanmasına hizmet edecektir.

g. Çocuğun verildiği bakıcı ailelerin sosyal imkan ve statülerinin gerçek aileden iyi olması durumlarında, çocuğun sosyal statüsünü düşüreceği gerekçesiyle çocuğun ailelerine geri verilmesi reddedilebilmektedir.

Bu dunumla devletin gözetici statüsü (Waechteramt) devlete çocuk için en iyi imkanları sunmak değildir.

Bu durum daha çok ebeveyne ve onların sosyoekonomik ilişkilerine bağlı olarak yaşadıkları kader ve hayat riskleriyle alakalıdır. Bundan dolayı sırf çocuğun başka bir ortamda daha iyi yetişeceği ve destekleneceği gerekçesiyle çocuk anne babasından ayrılamaz. (BVerGE 1379,1380)

6. Jugendamt`larla sorun yaşayan ailelere Başkonsolosluklarımızca ne gibi yardımlar yapılabiliyor? Aileler neler yapmalı?

Gençlik Daireleriyle sorun yaşayan Türk ve Türk kökenli ailelere, Başkonsolosluklarımıza (Nürnberg Telefon: 0911 94676-0) başvurmaları halinde Hukuk Danışmanlarımızca yardımcı olunmakta ve yol gösterilmektedir.

Tüm bu süreçte ailelerimizin bilinçlendirilmeleri çok önemlidir. Bu bağlamda ayrıca özellikle Bavyera bölgesinde aktif ve etkin hizmet veren Hüma e.V. Derneği ile çalışılmasını tavsiye etmekteyim.

[rating_form id=”2″]

Yorum kuralları: Yorumları seviyoruz ve okurların fikirleri paylaşmak ve geri bildirimde bulunmak için harcadıkları süreye değer veriyoruz. Ancak, tüm yorumlar manuel olarak denetlenecek ve spam veya promosyon olarak kabul edilenler silinecek.

Yorum yapın